Klimaatbestendige nieuwbouw Nibbixwoud

Het nieuwbouwplan De Vriendschap in Nibbixwoud is in opdracht van de gemeente Medemblik door HB Adviesbureau klimaatbestendig ontworpen.
Vanwege de toenemende weersextremen zoals langdurige droogte en zeer zware regenbuien hanteren wij het principe “vasthouden als het kan, afvoeren als het moet”. Welke maatregelen effectief zijn is maatwerk.

Om regenwater zo lang mogelijk vast te houden én wateroverlast bij hevige neerslag te voorkomen, zijn in Nibbixwoud boven- en ondergronds maatregelen ontworpen en aangelegd.

Zichtbare waterberging

Het verlaagd aangelegde speel-/voetbalveld dat als waterberging dient bij hevige neerslag is een mooi voorbeeld van meervoudig ruimtegebruik. Ook de raingardens, flink verlaagde plantvakken, fungeren als waterberging bij hevige neerslag. Deze raingardens gaan hittestress tegen en verhogen daarnaast de biodiversiteit en belevingswaarde van de wijk zodra de planten komend voorjaar gaan groeien.

Verlaagd voetbalveld/waterberging (tijdens uitvoering project) (l) – Infiltratiebuis (r)
Onzichtbare waterberging

Een groot deel van de waterberging vindt onzichtbaar plaats, namelijk onder de weg. Via kolken en een infiltratiebuis wordt de neerslag verzameld in een 30 cm dikke wegfundering met grote porositeit en doorlatendheid. Deze waterbergende weg is zo ontworpen dat een grote hoeveelheid water snel onder de weg geborgen kan worden en vervolgens infiltreert naar de ondergrond.

Het gebied is voorzien van een drainerend DT-hemelwaterriool. Mocht het grondwater te hoog komen te staan, dan stort het systeem via een drempel over naar een nabijgelegen watergang. Monitoring van de grondwaterstand wijst uit dat sinds de aanleg van dit riool, de grondwaterstand niet langer grote uitschieters laat zien.

Testen van waterberging onder de weg

Om erachter te komen of het systeem in de praktijk naar behoren werkt, is een full scale infiltratieproef uitgevoerd. Er is binnen anderhalf uur tweemaal 10 m3 water gelost op een proefvak van 50 m2. Dit komt neer op 400 mm waterschijf, beduidend meer dan de hoogst gemeten hoeveelheid gevallen neerslag binnen een etmaal (148 mm, KNMI).

Uitvoering full scale infiltratietest

Door de waterstanden in de wegfundering continu te monitoren en de waarneming van toestromend water in een 19 meter verderop gelegen kolkenpaar, werd duidelijk dat het water zich binnen enkele minuten verspreidt door de gehele wegfundering. De waterstanden daalden na het stopzetten van de toevoer binnen een uur tot de beginsituatie, zoals te zien is in de grafiek met dwarsdoorsnede van de ondergrond van de weg.

Onderhoud

Het spreekt voor zich dat sterke vervuiling van de openbare weg (landbouwverkeer of tijdelijke opslag van grond) dient te worden voorkomen. Het onderhoud van de openbare weg wijkt niet af van het gebruikelijke periodiek vegen en kolken zuigen. De drainage in de poreuze wegfundering is niet omhuld met doek en vanwege de ruime perforaties ongevoelig voor verstopping. Bij extreme vervuiling kan werking van de drainbuis worden hersteld met reinigen onder hoge druk.

De raingardens kunnen tijdens buien tijdelijk worden gevuld met regenwater en moeten daarom worden voorzien van robuuste beplanting. Verschillende inheemse bloeiende soorten zijn hiervoor geschikt. Afhankelijk van de toe te passen typen volstaat beperkt snoeionderhoud. Het achterlaten van mulch kan zowel de ontwikkeling van onkruiden beperken en de doorlatendheid van de zandige ondergrond over de langere termijn waarborgen. Het inzaaien met gras en met regelmaat machinaal maaien kan de doorlatendheid door de ontwikkeling van een viltlaag beperken, waardoor in de speelweide periodiek de bodem dient te worden geverticuteerd.

Toekomst

De proefneming is dermate succesvol gebleken, dat in overleg met de waterbeheerder het systeem van de waterbergende weg naar de rest van het plan wordt uitgebreid. Om de doelmatige werking ook over de langere termijn te kunnen controleren, wordt aanbevolen om naast het regulier onderhoud de proefneming na vijf jaar te herhalen.